T24 Dış Haberler
Rus paralı asker grubu Wagner’in patronu Yevgeny Prigojin‘in öldüğü uçak kazasından bir gün önce Libya’yı ziyaret eden Rus heyetin, müttefiklerine Wagner savaşçılarının Libya’da Moskova kontrolü altında kalacağı güvencesi verdiği iddia edildi.
Reuters’ın haberinde; Bingazi’de bir araya gelen Rusya Savunma Bakanı Yardımcısı Yunus-Bek Yevkurov‘un, Salı günü Libya Ulusal Ordusu’nun lideri Halife Hafter‘e Wagner güçlerinin artık yeni bir komutana bağlı olacağını söylediği ileri sürüldü.
Rus ordu heyeti, Hafter’in davetiyle Libya’ya gitti
Haberde, bu gelişmenin zamanlama açısından “tesadüften başka bir şey olduğuna dair hiçbir belirti taşımadığı” belirtildi. Ancak Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’nden Libya araştırmacısı Jalel Harchaoui, Yevkurov’un ziyaretinin “Libya’daki Rus ayak izinin küçülmek yerine derinleşip genişleyebileceğini düşündürdüğünü” söyledi.
Prigojin ve Wagner güçlerinin Haziran ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘e karşı başarısızlıkla sonuçlanan isyanının ardından gerçekleşen askeri toplantı, Moskova’nın paralı asker grubunun kurduğu küresel ağdan vazgeçmek niyetinde olmadığının işareti olarak yorumlandı.
Prigojin’in ardından Wagner’in askeri ve ticari operasyonları ne olacak?
Ancak Prigojin’in ölümünün ardından Rusya için Wagner’in yarattığı Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’da karmaşık ve kârlı askeri operasyonlar ile ticari operasyonlar ağının kaderi belirsizliğini koruyor.
Wagner, işgal girişiminin başlamasından bu yana Ukrayna’da büyük operasyonlar yürüttü. Suriye, Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali’deki iç savaşlarda savaştı ve burada altın madenleriyle petrol sahalarını kontrol altına aldı.
Putin, Wagner’in Suriye’deki operasyonlarını çoktan kontrol altına almıştı. İsyandan sonra Wagner’in Ukrayna kuvvetleri bir üssü Rusya’nın düzenli ordusuna devrederek Belarus’taki bir ordu kampına taşınmaya başlamıştı.
Habere göre; Rusya’nın resmi ya da yasal olarak varlığının olmadığı yerlerde faaliyet gösterebilmesi, Wagner’i, Kremlin dış politikasının benzersiz bir aracı haline getirdi. Prigojin hakkında bir kitap da yazan ABD’li araştırmacı John Lechner, “Wagner, varlığını sürdüren bir şirket. Sözleşmeler var, bu bir iş ve devam etmesi gerekiyor. Güvenilirlik açısından bakıldığında, (Wagner) işlerin normal bir şekilde devam ettiği, hala bir ortak oldukları görüntüsünü vermeye çalışacaktır” yorumunda bulundu.
Haziran’daki kalkışmasının ardından Prigojin, Wagner’in Afrika’daki varlığını güçlendirmek için çabalarını yoğunlaştırdı. Pazartesi günü adı açıklanmayan bir Afrika ülkesinden çektiği videoda da “Wagner, Rusya’yı tüm kıtalarda daha da büyütüyor ve Afrika’yı daha özgür kılıyor” demişti.
Reuters haberinde, bu girişimin Moskova’da hoş karşılanmamış olabileceğine dikkat çekildi. Öte yandan Kremlin’in Wagner operasyonlarını devralmak için alternatif şirketler kurduğuna dair haberler de hatırlatıldı.
Wagner’in Moskova ile resmi bir anlaşma yoluyla faaliyet gösterdiği ülkelerde analistler şimdilik pek bir değişiklik beklemiyor.
Bağımsız analistlere ve İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre; 2019’dan 2020 ateşkesine kadar Libya’da 2 bin kadar Wagner kiralık silahı, Hafter’in Trablus’a saldıran grubuna yardım etti ve askeri tesislerle petrol tesislerini korudu.
Harchaoui, Rusya’nın Libya’da resmi bir askeri rolü olmadığından ve Birleşmiş Milletler (BM) silah ambargosunu delmeden doğrudan müdahale edemeyeceğinden, Libya’daki müdahalesinin Wagner ya da benzeri bir örgüt aracılığıyla olması gerektiği değerlendirmesini yaptı.
Orta Afrika Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Faustin-Archange Touadera‘nın siyasi danışmanı Fidele Gouandjika, Prigojin’in ölümünü “büyük bir üzüntü” olarak nitelendirdi ve Wagner güçlerinin iç savaşta hükümete yardım ettiğini hatırlattı.
Ancak Wagner’in Rusya ile devlet düzeyinde yapılan bir anlaşmayla orada bulunması nedeniyle “Hiçbir şey bu eğitmenlerin varlığını etkilemeyecek” dedi.
“Wagner’in ekonomik varlıklarının kaderini belirlemek daha zor”
Burkina Faso’lu siyasi analist Ousmane Pare ise belirsizliğin Afrika’da risk yarattığını söyledi. Pare, “Hareketin şu anda karşılaşabileceği operasyonel zorlukları şimdiden hayal edebiliyoruz ve dahil olduğu Afrika ülkeleri için yansımaları olacağını söylemeye gerek yok” dedi.
Reuters haberine göre, Wagner’in güvenlikten ziyade tamamen ekonomik varlıklarının kaderini belirlemek daha zor olabilir. Wagner’in Suriye’de petrol varlıklarına sahip olduğu söylenen Evro Polis şirketinin akıbeti hakkında henüz bir bilgi yok.
Şirketin, Orta Afrika Cumhuriyeti ve diğer Afrika ülkelerindeki madencilik ve tomrukçuluk işlerinden ne kadar kazandığına dair çok az bilgi var. Habere göre, bu tür varlıkları doğrudan Rus kontrolü altına almaya çalışmak ya da başka bir yükleniciye devretmek zor olabilir.
